Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.6-Marieberg)

XVIII wiek przyniósł w dziejach Szwecji założenie jeszcze jednej manufaktury fajansu. Inicjatorem jej powstania był urodzony we Frankfurcie Johann Eberhard Ludwig Ehrenreich. Otrzymał on przywilej wyrobu szlachetnej ceramiki w roku 1758. Zdołał zebrać ku temu niezbędne środki oraz pozyskać specjalistów. Grunty na potrzeby założenia fabryki nabył radca Carl Frederik Scheffer w dobrach Marieberg, leżących na obrzeżach ówczesnego Sztokholmu. Pierwszy piec do wypału wzniesiono tam w maju 1759 roku. W ciągu 14 dni zdołano wyprodukować pierwszą partię naczyń. W roku 1760 Merieberg zatrudniało już 130 pracowników, czyli więcej niż założona wcześniej fabryka w Rörstrand.

Pierwszym mistrzem w Marieberg był, przybył z Czech, Johann Georg Buchwald, który wcześniej zatrudniony był w Rörstrand. Przybył on do Marieberg ze znajomością i doskonałym opanowaniem techniki zdobienia wyrobów fajansowych farbami porcelanowymi (muflowymi). Dzięki czemu wkrótce i tutaj zaczęto je powszechnie stosować. Zwłaszcza charakterystyczne było używanie farb czerwonych oraz różowych.

Początkowo wyroby nawiązywały do ogólnoeuropejskiego nurtu sztuki rokokowej. W zdobnictwie dominowały motywy roślinne i zwierzęce. Modele zapożyczano z innych manufaktur, zwłaszcza z Miśni i Strassburga. Zachowane z lat 1754-1765 księgi wypału dowodzą, że złotnik Christian Precht oraz architekt Jean Eric Recht nie działali tylko na rzecz Rörstrand, ale również wspomagali produkcję Marieberg. Przemiany polityczne lat 1765-1766 spowodowały bardzo ciężką sytuację manufaktury. Trudności finansowe spowodowały konieczność jej zamknięcia. Jednakże w roku 1767, minister finansów króla Gustawa III, Johann Westerman, spowodował przywrócenie produkcji. Wkrótce zarząd nad fabryką przejął Francuz Pierre Berthevin. Dzięki niemu zaczęto tu wytwarzać wyroby o wzorcach klasycystycznych, jednakże dalej z charakterystycznym zdobieniem porcelanowymi farbami w tonacjach czerwonych. Podjęto również próby wypału z porcelany miękkiej. Od 1768 roku zaczęto również stosować ornamenty drukowany przenoszony z miedziorytów na nieglazurowane talerze fajansowe. W tej technice przeważały motywy "chińskie". Następcą Berthevina został Szwed Henrik Sten, który swoje zdolności nabył w Rörstrand. Wprowadził on ważne innowacje w produkcji Marieberg, które zaczęło wytwarzać kamionkę, fajans oraz porcelanę. Sten spowodował również, że w asortymencie manufaktury zaczęły dominować wyroby porcelanowe, którymi zajmował się sprowadzony z Niemiec Jacob Dortus, który pracował w Marieberg w latach 1777-1778. Sten pozostał na swoim stanowisku do roku 1782. W tym samym roku wytwórnia została wykupiona przez Rörstrand. Produkcja w Marieberg trwała tylko do 1788 roku. 

Wyroby Marieberg sygnowane były trzema koronami oraz literą "E" (Ehrenreich) lub B (Berthevin). Fajanse noszą daty oraz monogramy poszczególnych twórców czy malarzy. Za czasów Stena sygnatura przyjęła postać trzech koron oraz monogramu "MB" (Marieberg).

Źródło:  A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 175-190.

Fot. 1. Talerz z drukowanym ornamentem, 1772 r., zbiory Nordiska Museet w Sztokholmie (wg A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.188, nr 62)

Fot. 2. Waza z królikiem, 1772 r., zbiory muzeum w Schleswigu ( (wg A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.189, nr 64)