Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.8-Rewal)

Założyciel manufaktury rewalskiej, Carl Christian Fick, przyszedł na świat w roku 1730 w Stralsundzie jako syn celnika. W późniejszym okresie pobierał nauki w Kolonii, przygotowując się do zawodu aptekarza. W roku 1765 przybył do Rewala (obecnie estońska stolica funkcjonująca pod nazwą Tallin), znajdując zatrudnienie w aptece przy ulicy Mikołaja. Zmarł w roku 1792.

Źródła pisane mówią, iż miejscowa manufaktura fajansu zajmowała się początkowo malowaniem wytworzonych wcześniej zastaw stołowych. W roku 1783 Fick miał podźwignąć wytwórnię z ruiny finansowej. Mistrzami w Rewalu byli wędrowni rzemieślnicy, którzy pochodzili głównie z proprowincji Schleswig-Holsztyn oraz ze Szwecji. Miało to niebagatelne znaczenie dla asortymentu wyrobów manufaktury.

Wśród tychże rzemieślników szczególnie zasłużył się Georg Friedrich Zopf, który w roku 1757 przebywał w Stralsundzie, a na przełomie 1766 i 1767 w Eckernförde. W roku 1772 w czasopiśmie "Revalsche Wöchentliche Nachrichten" opublikował bardzo ciekawy artykuł na temat technologii fajansu. Zmarł on 12 października 1781 roku w Rewalu. Przed 1774 rokiem w Rewalu rozpoczął swoją działalność fabrykant Nicolaus Peter Bahrs, którego wspomagali specjaliści z Kolonii oraz Stralsundu. Przebywał tu również malarz Paul, który identyikowany jest z Hermannem Gottfriedem Paulem, przybyłym ze Stralsundu.

Asortyment naczyń:

Manufaktura rewalska znana była głównie z wyrobów z niebieskich glin mieszanych z importowanymi białymi glinkami. Świadczy to, iż Fick posiadał plany rozpoczęcia wytwarzania wyrobów porcelanowych, do produkcji których na miejscu całkowicie brakowało niezbędnych surowców. Ze względu na niewysoką jakość estońskich glin produkty rewalskie charakteryzowały się słabo odpornością mechaniczną. Z reguły stosowane białe glazury zdobione malowanymi ornamentami w kolorach szarym i niebiesko-szarym. Obecnie wyroby manufaktury rewalskiej są nad wyraz rzadkie. Największa ich kolekcja, składająca się z 37 obiektów, znajduje się w Muzeum Miejskim w Tallinie. Kilka naczyń zdobionych było plastycznymi motywami malowanymi na zielono. W Muzeum w Rundale (Łotwa) znajdują się poza tym dwie figurki putta - personifikacje żywiołów wody oraz ziemi. 

Sygnaturę rewalską tworzył krzyż - element herbu miasta a jednocześnie symbol na pieczęci używanej przez Ficka. Innymi wariantami znaku był napis: "Reval/Fick", "R/F", "Reval/Fick/Otto", "R/F/Otto", "R.F./ot" albo "R.F.O.".

Źródło: E. Heimvel, Reval, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 205-211.

Fot. 1. Zastawa stołowa, 1772-1782, zbiory Muzeum w Schleswigu (wg E. Heimvel, Reval, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.207, nr 81)

Fot. 2. Waza, 1772-1782, zbiory Muzeum w Sztokholmie (E. Heimvel, Reval, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.210, nr 85)

 

Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.7-Stralsund)

1 września 1755 roku władze Stralsundu podjęły decyzję o założeniu fabryki fajansu przy ulicy Tribseer Strasse. Szefem manufaktury został Joachim Ulrich Giese, bankier i właściciel od 1754 roku wyspy Hiddensee, leżącej nieopodal miasta. Z wyspy tej pochodziła glina niezbędna do wytwarzania naczyń. W 1757 roku manufaktura zatrudniała już 51 pracowników, w tym dwóch specjalistów od modelowania form naczyń oraz siedmiu tokarzy. Giese wysłał jednego z mistrzów w podróż, w czasie której miał się zapoznać z funkcjonowaniem innych fabryk. Był to prawdopodobnie Albrecht Friedrich Conradi. Krótko w Stralsundzie przebywał Johann Georg Buchwald, którego jednak działalność odcisnęła się wyraźnym piętnem na miejscowej produkcji. 

W 1757 roku miasto zajęły wojska szwedzkie w czasie wojny siedmioletniej. Spowodowało to przestój w produkcji. W związku z czym Giese wydzierżawił manufakturę 11 sierpnia 1766 roku Johannowi Eberhardowi Ludwigowi Ehrenreich, dentyście króla szwedzkiego Fryderyka I oraz założyciela manufaktury w Marieberg. Do transakcji doszło w Sztokholmie. Ehrenreich otrzymał dzierżawę na 10 lat.

W początkach lata 1767 roku do Stralsundu przybyło wraz z rodzinami około 40 specjalistów od wyrobu ceramiki. Wcześniej zatrudnieni byli w manufakturach w Marieberg oraz Rörstrand. Ehrenreich dzięki temu wsparciu mógł wznowić produkcję. Na przełomie lat 60 i 70 XVIII wieku ze względu na trudności w sprzedaży swoich towarów, postanowiono zacząć zbyt na gdańskim Targu Dominikańskim. 12 grudnia 1770 roku doszło do eksplozji składów prochu szwedzkiej armii. W wyniku czego zniszczeniu uległa również stralsundzka manufaktura. Ehrenreich wyemigrował na wschód, gdzie zmarł w roku 1803. Giese postanowił przywrócić funkcjonowanie zakładu. Udało mu się znowu zatrudnić rzeszę pracowników na przełomie roku 1771/72. Głównym zarządcą produkcji został garncarz Carl Friedrich Bahlcke. W roku 1780 zmarł Giese, a w roku 1785 od jego spadkobierców manufakturę nabył Adam Philipp Carl. Starał się on przywrócić dawny rozmach produkcji. Wobec jednak trudności musiał poddać się. W maju 1788 roku rozpoczęto procedurę upadłościową, a w kwietniu 1792 roku majątek zakładu został rozsprzedany.

Asortyment naczyń:

Asortyment z pierwszych lat działalności nie jest bliżej znany. Dane archeologiczne sugerują wyroby zdobione farbami w tonacji czerwonej. Po roku 1767 widać w wytworach wyraźne wpływy szwedzkie. Były to wyroby rokokowe oraz wczesnoklasycystyczne o wyraźnych wpływach szwedzkich oraz angielskich. Stralsund znany był z produkcji masowej szerokiej gamy produktów ceramicznych zaspokajających zapotrzebowanie domów arystokratycznych oraz mieszczańskich. Wyroby te charakteryzowały się również daleko idącą unifikacją ornamentyki oraz form. Zdobienie opierało się głównie na ornamentyce roślinnej oraz malarstwie medalionowym, rzadziej stosowano szaro-zielone motywy krajobrazowe. 

Wyroby stralsundzkie sygnowano literą "G" lub "C" (Giese, Carl), strzałką (element herbu miasta), literą "E" (w okresie dzierżawy Ehrenreich'a) Cyfra oznaczała, iż dany okaz wchodzi w skład większej zastawy. Poza tym widniała data produkcji (dzień/miesiąc/rok), a początkowo również pierwszą literą modelu (Rouen, Strasburg, chiński, srebrny, szwedzki, francuski, angielski).

W okresie Ehrenreich'a również poszczególni rzemieślnicy nanosili swoje monogramy. Wśród nich identyfikuje się malarzy Christiana Daniela, Christiana Adama Detloffa, Johanna Otto Frantzen'a, Erika Hellmanna, Christiana Friedricha Öhrströma, Erika Wahlberga, Petera Åkermarka; malarza i modelarza Johanna Glühra i glazurnika Johanna Ullströma.

Źródło: C. Schulz-Berlekamp, Stralsund, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 193-203.

 

Fot. 1. Waza z talerzem, 1773 rok, zbiory Muzeum w Schleswigu (wg C. Schulz-Berlekamp, Stralsund, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 197, nr 71)

Fot. 2. Waza z pokrywą, po 1767 roku, zbiory Muzeum w Schleswigu (wg C. Schulz-Berlekamp, Stralsund, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 201, nr 76)

Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.6-Marieberg)

XVIII wiek przyniósł w dziejach Szwecji założenie jeszcze jednej manufaktury fajansu. Inicjatorem jej powstania był urodzony we Frankfurcie Johann Eberhard Ludwig Ehrenreich. Otrzymał on przywilej wyrobu szlachetnej ceramiki w roku 1758. Zdołał zebrać ku temu niezbędne środki oraz pozyskać specjalistów. Grunty na potrzeby założenia fabryki nabył radca Carl Frederik Scheffer w dobrach Marieberg, leżących na obrzeżach ówczesnego Sztokholmu. Pierwszy piec do wypału wzniesiono tam w maju 1759 roku. W ciągu 14 dni zdołano wyprodukować pierwszą partię naczyń. W roku 1760 Merieberg zatrudniało już 130 pracowników, czyli więcej niż założona wcześniej fabryka w Rörstrand.

Pierwszym mistrzem w Marieberg był, przybył z Czech, Johann Georg Buchwald, który wcześniej zatrudniony był w Rörstrand. Przybył on do Marieberg ze znajomością i doskonałym opanowaniem techniki zdobienia wyrobów fajansowych farbami porcelanowymi (muflowymi). Dzięki czemu wkrótce i tutaj zaczęto je powszechnie stosować. Zwłaszcza charakterystyczne było używanie farb czerwonych oraz różowych.

Początkowo wyroby nawiązywały do ogólnoeuropejskiego nurtu sztuki rokokowej. W zdobnictwie dominowały motywy roślinne i zwierzęce. Modele zapożyczano z innych manufaktur, zwłaszcza z Miśni i Strassburga. Zachowane z lat 1754-1765 księgi wypału dowodzą, że złotnik Christian Precht oraz architekt Jean Eric Recht nie działali tylko na rzecz Rörstrand, ale również wspomagali produkcję Marieberg. Przemiany polityczne lat 1765-1766 spowodowały bardzo ciężką sytuację manufaktury. Trudności finansowe spowodowały konieczność jej zamknięcia. Jednakże w roku 1767, minister finansów króla Gustawa III, Johann Westerman, spowodował przywrócenie produkcji. Wkrótce zarząd nad fabryką przejął Francuz Pierre Berthevin. Dzięki niemu zaczęto tu wytwarzać wyroby o wzorcach klasycystycznych, jednakże dalej z charakterystycznym zdobieniem porcelanowymi farbami w tonacjach czerwonych. Podjęto również próby wypału z porcelany miękkiej. Od 1768 roku zaczęto również stosować ornamenty drukowany przenoszony z miedziorytów na nieglazurowane talerze fajansowe. W tej technice przeważały motywy "chińskie". Następcą Berthevina został Szwed Henrik Sten, który swoje zdolności nabył w Rörstrand. Wprowadził on ważne innowacje w produkcji Marieberg, które zaczęło wytwarzać kamionkę, fajans oraz porcelanę. Sten spowodował również, że w asortymencie manufaktury zaczęły dominować wyroby porcelanowe, którymi zajmował się sprowadzony z Niemiec Jacob Dortus, który pracował w Marieberg w latach 1777-1778. Sten pozostał na swoim stanowisku do roku 1782. W tym samym roku wytwórnia została wykupiona przez Rörstrand. Produkcja w Marieberg trwała tylko do 1788 roku. 

Wyroby Marieberg sygnowane były trzema koronami oraz literą "E" (Ehrenreich) lub B (Berthevin). Fajanse noszą daty oraz monogramy poszczególnych twórców czy malarzy. Za czasów Stena sygnatura przyjęła postać trzech koron oraz monogramu "MB" (Marieberg).

Źródło:  A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 175-190.

Fot. 1. Talerz z drukowanym ornamentem, 1772 r., zbiory Nordiska Museet w Sztokholmie (wg A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.188, nr 62)

Fot. 2. Waza z królikiem, 1772 r., zbiory muzeum w Schleswigu ( (wg A. Tegnér, Marieberg, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.189, nr 64)

Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.5-Rörstrand)

Była to pierwsza manufaktura fajansu założona na terenie Szwecji w roku 1726. Powstała ona z inicjatywy Johanna Wolffa, który wcześniej przyczynił się do powstania pierwszej tego typu manufaktury na terenie Danii. Przybył on w towarzystwie malarza Andersa Nicolausa Ferdinanda. Znaleźli oni aż 20 inwestorów chętnych wyłożyć pieniądze na powstanie firmy. Władze Stockholmu sprzedały na ten cel dobra Rörstrand, znajdujące się na wyspie Kungsholmen. Przy pierwszym wypale fajansu obecny był w roku 1727 sam król szwedzki Fryderyk I. W roku 1729 wydano pierwszy przywilej zezwalający na działanie manufaktury przez 20 lat. Wkrótce Wolff opuścił Szwecję, a jego następcą został pochodzący z Miśni Christoffer Conrad Hunger. W latach 1734-39 szefem wytwórni był Anders Nicolaus Ferdinand, po którym krótko funkcję tę sprawował Johann Georg Taglieb. W latach 30. XVIII wieku swoją karierę z Rörstrand związał artysta Anders Fahlsötrom, który pracował tam do swojej śmierci w 1760 roku. Również jego młodszy brat, Erik, pracował krótko w tej manufakturze. W latach 1761-96 firmą kierował Jacob Örn.
W roku 1753 manufaktura zagrożona była zamknięciem, musiała ulec restrukturyzacji. Zajął się tym tokarz Elias Magnus Ingman.Przed 1740 rokiem pracowało tu nie więcej niż 30 osób, po przejęciu szefostwa przez Ingman'a liczba ta wzrosła do ponad 100. Samych malarzy było 13, pomagało im ponad 30 pomocników-uczniów. W roku 1773 po śmierci Ingman,a manufakturę przejął jego syn. W latach 1782-1788 należała ona do manufaktury w Marieberg. Fabryka ta, jako jedna z nielicznych, istnieje i produkuje wyroby fajansowe do dnia dzisiejszego.

Asortyment naczyń:
W początkach istnienia wytwory miały formę późnobarokową, nawiązującą do wyrobów kopenhaskich, niemieckich i holenderskich. Inwentarz wyrobów z roku 1733 obejmuje wszelkie możliwe formy od stolików herbacianych po kafle piecowe. Od roku 1740 asortyment ten ulega zmianom. Wyroby uzyskują zdobienie inspirowane sztuką azjatycką, a przede wszystkim motywem chińskiej świątyni. Wiele projektów Rörstrand zawdzięcza artystom działającym w Manufakturkontoret ze Sztokholmu, zajmującym się projektowaniem wyrobów dla wszystkich szwedzkich manufaktur. Stąd pochodzi m. in. wzór wazy przygotowany przez złotnika Christiana Prechta. Z kolei architekt Jean Eric Rehn stworzył charakterystyczny ornament granatów, zwany "Rehnnmusters". Najstarszy talerz z takim zdobieniem datowany jest na 1748 rok, znajduje się on obecnie w sztokholmskim Muzeum Narodowym. Sygnowany jest monogramem księcia Adolfa Fryderyka. Cechą charakterystyczną tego typu wyrobów jest zdobienie techniką "bianco sopra bianco", czyli jasnoszarymi punktami. Taka malatura występowała we francuskiej manufakturze fajansu St. Amand-les-Eaux oraz we włoskiej majolice XVI stulecia. Innym charakterystycznym sposobem zdobienia wyrobów z Rörstrand było pokrywanie ich farbami muflowymi (porcelanowymi). Najstarszy zachowany tego typu egzemplarz pochodzi z roku 1758. Z biegiem czasu jednak użycie farb porcelanowych zdominowała wytwórnia z Marieberg. Od lat 70. XVIII wieku skupiono się jednak na wyrobach kamionkowych nawiązujących do fajansowych wyrobów z Marieberg oraz modeli angielskich i francuskich. Wyroby z Rörstrand sygnowane były wyrazem "Stockholm" w całości albo skrótach. Od chwili założenia manufaktury w Marieberg zmieniono oznaczenie na "Rörstrand" lub jego skróconą wersję "Rörst". Uzupełniano je datą (dzień, miesiąc, rok) oraz monogramem malarza, a czasem też tokarza. Nierzadko również widniała cena wyrażona w talarach ("Daler Koppermynt") za sztukę lub tuzin.

Źródło: A. Tegnér, Rörstrand, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 161-174.

Fot. 1. Waza, przed 1760 rokiem, zbiory prywatne (wg A. Tegnér, Rörstrand, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.170, nr 41)

Fot. 2. Garnek, 1766 rok, zbiory Muzeum w Schleswigu (wg A. Tegnér, Rörstrand, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.173, nr 44)

Woda mineralna z Eger na koszalińskim stole

Pamiętacie może jeden z pierwszych wpisów na temat flaszy na wodę mineralną, istniejącej do dnia dzisiejszego, firmy Selters?

Dzisiaj powrócimy do identyfikacji flasz na wodę mineralną. Z tego samego kwartału co poprzednia pochodzi drobny ułamek flaszy wykonanej w technologii kamionki siegburskiej. Szczęśliwie fragment ten nosi na sobie oznaczenie uzdrowiska, na potrzeby którego butelka była wyprodukowana. Z perspektywy Koszalina wydaje się nico zaskakujące miejsce pochodzenia - są to bowiem obecne Czechy, a ściślej mówiąc miasto Eger (obecnie funkcjonujące pod czeską nazwą Cheb). 

wody mineralne w tej miejscowości znane są od roku 1293. Swoje właściwości miejscowe źródła zawdzięczają glebom torfiastym i marglistym na wzgórzach pochodzenia wulkanicznego.

Pomiędzy rokiem 1542 a 1554 istniało źródło wody mienralnej w pobliskiej wsi Schiada, znane ze źródeł pisanych jako "Schladaer Säuerling". Prawdziwa jednak moda na korzystanie z wód leczniczych nastąpiła w XVIII wieku. W dużej mierze była to zasługa Friedrich Hoffmanna, który w 1726 roku jako pierwszy naukowo opisał zbawienny wpływ tego typu wód na ciało człowieka. Kurort w miejscowości Eger założył, wielki zwolennik balneologii, cesarz Fryderyk Wielki w roku 1793. Nowy ośrodek leczenia wodą mineralną nazwano na jego cześć "Kaiser-Franzensbad". Dzięki coraz liczniejszemu napływowi kuracjuszy szybko też zwiększyła się liczba mieszkańców samej osady. W wodach egerskich dominują: siarczan i węglan sodowy, z domieszką żelaza i kwasu węglowego. 

Fot. 1. Ułamek flaszy na wodę mineralną z miejscowości Eger, znaleziony w Koszalinie (fot. A. Kuczkowski)

Źródła:

G. L. Sommer, Kaiser-Franzensbad bei Eger und seine Umgebungen. Ein Handbuch für Curgäste, Eger, 1842.

L. Köstler, Ein Blick auf Eger-Franzensbad in seiner jetzigen Entwicklung, Wien, 1847.

L. Köstler, Handbuch für Eger-Franzensbad und seine Umgebung, Eger, 1865.

L. Köstler, Die Heilwirkungen der Eger-Franzensbader Mineralwasser und des Eisensalzmoores nebst einer kurzen Gebrauchsanzeige derselben in Uibersicht dargestellt, Eger, 1866.

Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.4-Drammen)

O kolejnej norweskiej manufakturze fajansu nie zachowało się zbyt dużo informacji. Znajdowała się ona w miejscowości Drammen, leążącej nad Oslofjordem, 40 km na zachód od samego Oslo. W XVIII wieku znana była jako ośrodek handlowy oraz miejsce eksportu drewna.

Wiemy, że funkcjonowała ona pod nazwą "Hans Nocolai Bruuns Fayencefabrik". Należała ona do kupca Hansa Nocolaia Bruuna, który ją założył i prowadził, uzyskując państwowe środki oraz przywileje na jej prowadzenie.

Pierwsze próby wytwarzania fajansu podjęto tu w roku 1763. Wówczas to przekształcił wytwórnię zwykłej ceramiki w manufakturę fajansu z pomocą malarza Jensa Pedersena Schaltza, który pracował w Drammen do roku 1771. Po jego wyjeździe do Kopenhagi manufaktura przeżyła pierwszy kryzys. Pozyskanie jednak nowych źródeł finansowania pozwoliło Bruun'owi na zatrudnienie nowych specjalistów i kontynuowanie produkcji. Źródła jednak milczą na temat dalszych dziejów wytwórni.

Asortyment naczyń:

Drammen specjalizowało się w produkcji kufli do piwa oraz waz na zupę. Znamy całą serię przedstawień wzorowanych na sztuce chińskiej, a malowanych błękitnymi i manganowymi farbami przez mistrza nazwanego "Malarzem Pagód z Dremmen". Ten sam człowiek musiał wcześniej pracować w wytwórni w Herrenbøe.

Wyroby manufaktury z Drammen nie były sygnowane.

Źródło: R. Gaustad, Drammen, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.158-160.

Fot. 1. Maselniczka w formie melona, 1760-80, zbiory Muzeum w Oslo (wg R. Gaustad, Drammen, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 159, nr 29)

Fot. 2. Waza dwuuszna, 1776, zbiory Muzeum w Oslo (wg R. Gaustad, Drammen, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 159, nr 30)

Manufaktury fajansu w basenie Morza Bałtyckiego (cz.3-Herrenbøe)

Sprzyjająca sytuacja gospodarcza jaka miała miejsce w Danii w XVIII wieku nie była bez znaczenia również dla Norwegii, która w ówcześnie należała do Królestwa Danii. Założenie manufaktury fajansu Norwegowie zawdzięczają Petterowi Hoffnagelowi, który studiował w Kopenhadze, a w roku 1753 nabył dobra Herrenbøe, znajdujące się w rejonie miejscowości Fredriksten. Wykorzystując tamtejsze złoża glin rozpoczął produkcję cegieł, a wkrótce - bo w roku 1759 - powiększył asortyment o naczynia oraz kafle piecowe. Od tego samego roku rozpoczęto tam również eksperymenty z wytwarzaniem fajansu.
W tym czasie przemysł norweski opierał się na specjalistach sprowadzanych z zagranicy. O ile w miastach znalezienie finansów na obcokrajowców było łatwiejsze, o tyle na prowincji było już z tym znacznie gorzej. Hoffnagelowi udało się jednak zdobyć poparcie patrycjatu miasta Christiana (obecnego Oslo). Z tym wsparciem udało mu się założyć manufakturę fajansu w roku 1763. Główną rolę spełniał tu Johann Georg Kreipe, który przybył z manufaktury w Stralsundzie oraz malarz Albert Lobechm, który w Herrenbøe przebywał w latach 1761-63.
Zdobnictwo wyrobów norweskich wyraźnie nawiązywało do innych manufaktur basenu Bałtyku, chociaż niektóre motywy są typowe dla tej manufaktury. Ten specyficzny styl zawdzięcza wytwórnia głównie działalności berlińskiego portrecisty Heinricha Christiana Friedericha Hosenfeldera, który pracował w Herrenbøe w drugiej połowie lat 60. XVIII wieku. Wyroby przez niego zdobione sygnowane były monogramem "HF". Niektóre z norweskich wyrobów posiadają sygnaturę "L", która zapewne należy do braci Josepha i Gundera Large, którzy byli pasierbami Hoffnagela, a którzy zostali czeladnikami w wytwórni w wieku 20 i 18 lat. Wcześniej pracowali w jednej z duńskich wytwórni i w roku 1766 wrócili do Norwegii. Oznaczenie "L" mogło jednakże wyjść także spod ręki innego malarza, Alberta Lobecha, który w roku 1763 zastąpił J. G. Kreipe. Od roku 1770 norweska manufaktura podupadła znacznie na znaczeniu i wkrótce uległa zapomnieniu.
Herrenbøe znane było przede wszystkim z produkcji dzbanków na kawę oraz herbatę, a także z puszek na herbatę, których wyprodukowano około 100 sztuk, co świadczy, iż spożywanie tego napoju było dość popularne w Norwegii. Wyroby malowano głównie na niebiesko i kobaltowo przy białym podłożu. Znane są też egzemplarze figurek fajansowych (głównie postaci putto).
Fajanse z Herrenbøe sygnowane były literami "H/K/L" (Herrenbøe, Kreipe oraz braci Large lub A. Lobech); ""Herrenbøe/K" lub "H/K"; "Herrenbøe Fabrique J&GL" (bracia Large); "HB/No1/H", "H/HF" oraz "HF" (wszystkie one odnoszą się do Hosenfeldera). Jeden ze znanych wyrobów ma odosobnione oznaczenie "Herreboe Anno 1760".

Źródło: L. Opstad, Herrenbøe, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s. 147-157.

Fot. 1. Dzbanek na kawę, 1764-70, zbiory Muzeum w Schleswigu (wg L. Opstad, Herrenbøe, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.151, nr 21)

Fot. 2. Fajansowa puszka na herbatę, 1758-70, zbiory Muzeum w Schleswigu ( L. Opstad, Herrenbøe, [w:] Fayencen aus dem Ostseraum. Keramische Kostbarkeiten des Rokoko, red. H. Guratzsch, C. Kanowski, München, 2003, s.154, nr 25)